Haber Detayları

Rotavirüs tüm dünyada görülen en sık ishal etkenidir. Rotavirüs hemen hementüm bebek ve çocukları enfekte eder ve özellikle 3-35 ay döneminde ciddidehidratasyonlara sebep olan ishallerin ana nedenidir.(1)

Rotavirus enfeksiyonları genellikle ateş ve kusma ile başlar ve ishal(sulu, kan içermeyen) ile devam eder. İshal bazı hastalarda hafif seyrederkenbazı hastalarda ciddi sıvı kayıpları (dehidratasyon) nedeniyle hastaneye yatışgerekebilir ve ölüme neden olabilir. Tüm gastroenteritler içinde %5-10’inden rotavirüssorumluyken kliniği diğer etkenlerden daha kötü olduğu için garstroenteritnedeniyle hastane başvurularının %20-25, yatışların %40-45’indensorumludur.(2-5)

Yıllık salgınlar yapar, sonbahar sonu ve ilkbahar başında sık görülür. Ensık görüldüğü dönemde gastroenterit kaynaklı hastane yatışlarının %70 denfazlasından sorumludur.(6)

Çeşitli serotipleri bulunan virüs 2 yüzey proteinine göre sınıflandırılırve nötralizan antikorları uyarır, bu proteinler;VP7,glikoprotein(G proteini) veVP4, proteaz-yıkım proteinidir(P proteini). İsimlendirme proteinlere göreyapılmaktadır, insanda 10 G, 11 P protein alt tipi tespit edilmiştir. Dört alttip( G1,G3,G4 ile kombine P1A ve G2 ile kombine P1B) tanımlanmış tiplerin %96sını oluşturmaktadır.(7)

Nasıl Bulaşır?

Rotavirüs bulaşı asıl olarak fekal-oral yol ile olmaktadır. Mikrop bulaşmışsu veya gıdayla, mikrobu taşıyan eller yoluyla vücuda alınır. Yuva gibikalabalık ortamlarda, özellikle çocuklar tuvaletten sonra ve yemekten önceellerini yıkamayı unuttuklarında kolayca yayılır. O kadar bulaşıcıdır ki, genelhijyen koşulları ne kadar iyi de olsa, hemen her çocuk 5 yaşını doldurmadanrota virüs ishali geçirmiş olmaktadır. Bağışıklık problemi olmayan kişilerbulaş sonrası 10 gün taşıyıcı olmaya devam edebilmektedir.(8) Özellikle 2 yaşaltı küçük çocuklar etkilenirken aile içi bulaş sonrası erişkinler asemptomatikseyredebilmektedir.(9)

Hastalık Kliniği:

1-3 günlük inkübasyon sonrası akut başlayan ateş, kusma ve 24-48 saat sonrabaşlayan sulu ishal ile karakterizedir.(10) Günlük 10-20 kez gayta çıkışıolması tipiktir. Semptomlar 3-8 gün sürer. Hafif ateş enfekte olan çocuklarınyarısında mevcutken üçte birinde 39 oC ve üstü ateş görülebilmektedir. Safrasızkusma çocukların %80-90’ında vardır. Kusma kısa sürer ve çoğu çocukta 24 saattekendini sınırlar. Dehidratasyon ve elektrolit bozukluğu en önemli sekel olmaklabirlikte yaş küçüldükçe görülme sıklığı artmaktadır.(11,12) Rotavirüsenfeksiyonu sıklıkla barsaklarda görülmekle birlikte nadiren barsak dışıtutulum ( solunum yolu, karaciğer, böbrek, lenf nodları, santral sinir sistemigibi) bildirilmiştir.(13-16)

Bağışıklık sistemi problemi olmayan çocuklarda ciddi hastalık sıklıkla 3-24ay arasında görülürken, ciddi kliniği olan çocukların %25’i iki yaş üstüdür.(6)İmmün yetmezlik sorunu olan çocuklarda klinik ağırlaşmakta ve hastalık süresiuzamaktadır. Çoğu çocuk birden fazla kez enfekte olmakta, genellikle en ağırtablo ilkinde yaşanmakta ve oluşan bağışık yanıt sayesinde sonraki seferlerdaha sakin klinik ile atlatılmaktadır. Rotavirüse karşı gelişen antikorlarplasentadan bebeğe geçmekte bu sayede yeni doğan döneminde enfekte olanbebekler asemptomatik veya hafif klinik ile atlatmaktadır.

Gayta özellikleri tipik olmaması nedeniyle laboratuvar testleri iledoğrulanma ihtiyacı mevcuttur. En sık gaytanın rota A grubunda sık görülen birantijen grubunun enzim immüno testi ile tespiti yapılmaktadır.

Rotavirüs Enfeksiyonuna Karşı Korunma Nasıl Olur?

Hastalığı düzeltmek için etkin bir ilaç tedavisi yoktur. Lisanslı aşıpentavalan oral aşıdır. İnsan ve sığır hosttan elde edilen ana zincirlerdenüretilir. Rota virüs aşısı olmak rota virüs hastalığından çocukları korumanınen iyi yoludur. Yapılan iki farklı Faz III çalışmasında pentavalan aşı ileetkinliğe bakıldığında herhangi bir klinikten korumada %74, ciddi enterittenkorumada etkinliği %98 bulunmuştur. (17,18) Üç dozdan daha az aşı uygulamasınınsonuçlarına dair veri sınırlı olmakla birlikte literatürde gösterilen etkinlikverileri üç doz uygulama sonrasıdır.

Sabunla el yıkamak virüsü öldürmez ancak enfeksiyonun yayılmasını azaltır.Tuvaletten çıktıktan ve bebeklerin bezlerini değiştirdikten sonra el yıkamayadikkat edilmelidir.

Aşılama Şeması Nasıldır?

Ülkemizde ruhsatlı 2 adet Rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Her iki aşı da (Rotarixve Rotateq) güvenlidir ve rotavirus enfeksiyonuna karşı koruma sağlamaktadır.Her iki aşı da diğer aşılar ile aynı anda uygulanabilmektedir.

Rotateq aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 5 antijen içerir. Toplam 3 dozolarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 haftaiken yapılmalı, son dozu tercihen 20-22 haftaya kadar tamamlanması gerekir. Gerekli hallerde üçüncü ve son doz 32 haftaya kadar verilebilir.  Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.

Rotarix aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 1 antjien içerir, ancak diğer suşlara karşı da koruma sağlar. Toplam 2 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 16 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay olmalıdır.

Aşının Yan Etkileri Nelerdir?

Rotavirus aşıları tüm dünyada güvenle uygulanmaktadır. Rotavirüs aşısıolmak rotavirüs hastalığını geçirmekten daha güvenlidir. Tüm aşılar gibirotavirus aşıları nadiren alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Diğergelişebilecek yan etkiler; %1-3 oranında geçici hafif kusma ve ishaldir.

ÖzelDurumlarda Aşılama

• Rotavirüs ishali geçiren çocuklara da aşı yapılması önerilmektedir. Gerek farklı serotiplerin toplumda gözüküyor olması, gerekse de ilk atak ile sonraki ciddi enfeksiyonların önüne geçilemediği için aşı önerilmektedir.
• Prematüre bebekler 6 haftalık olduklarında klinik olarak stabil iseler ve taburcu olacaklarsa veya olmuşlarsa aşılanabilirler.
• İlk rotavirus aşısından sonra ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş olan kişiler tekrar bu aşı ile aşılanamazlar.
• Ciddi bağışıklık sistemi yetmezliği (ciddi kombine immun yetmezlik) olanlara rotavirus aşısı yapılmaz.
• Barsak düğümlenmesi (intusepsiyon) geçirenler rotavirus aşısı ile aşılanamazlar.

KAYNAKLAR:

1. https://asi.saglik.gov.tr/
2. Brandt CD, Kim HW, Rodriguez WJ, et al. Pediatric viral gastroenteritis during eight years of study. J Clin Microbiol. 1983; 18:71–78
3. Koopman JS, Turkish VJ, Monto AS, Gouvea V, Srivastava S, Isaacson RE. Patterns and etiology of diarrhea in three clinical settings. Am J Epidemiol. 1984;119:114–12
4. Matson DO, Estes MK. Impact of rotavirus infection at a large pediatric hospital. J Infect Dis. 1990;162:598–604
5. Rodriguez WJ, Kim HW, Brandt CD, et al. Rotavirus gastroenteritis in the Washington, DC, area: incidence of cases resulting in admission to the hospital. Am J Dis Child. 1980;134:777–779
6. Parashar UD, Holman RC, Clarke MJ, Bresee JS, Glass RI. Hospitalizations associated with rotavirus diarrhea in the United States, 1993 through 1995: surveillance based on the new ICD-9-CM rotavirus-specific diagnostic code. J Infect Dis. 1998;177:13–17
7. Santos N, Hoshino Y. Global distribution of rotavirus serotypes/ genotypes and its implication for the development and implementation of an effective rotavirus vaccine. Rev Med Virol. 2005;15:29–56
8. Pickering LK, Bartlett AV III, Reves RR, Morrow A. Asymptomatic excretion of rotavirus before and after rotavirus diarrhea in children in day care centers. J Pediatr. 1988;112: 361–365
9. Galil A, Antverg R, Katzir G, et al. Involvement of infants, children, and adults in a rotavirus gastroenteritis outbreak in a kibbutz in southern Israel. J Med Virol. 1986;18:317–326
10. Staat MA, Azimi PH, Berke T, et al. Clinical presentations of rotavirus infection among hospitalized children. Pediatr Infect Dis J. 2002;21:221–227
11. Carlson JA, Middleton PJ, Szymanski MT, Huber J, Petric M. Fatal rotavirus gastroenteritis: an analysis of 21 cases. Am J Dis Child. 1978;132:477–479
12. Gurwith M, Wenman W, Hinde D, Feltham S, Greenberg H. A prospective study of rotavirus infection in infants and young children. J Infect Dis. 1981;144:218–224
13. Widdowson MA, Bresee JS, Gentsch JR, Glass RI. Rotavirus disease and its prevention. Curr Opin Gastroenterol. 2005;21:26–31
14. Iturriza-Gomara M, Auchterlonie IA, Zaw W, Molyneaux P, Desselberger U, Gray J. Rotavirus gastroenteritis and central nervous system (CNS) infection: characterization of the VP7 and VP4 genes of rotavirus strains isolated from paired fecal and cerebrospinal fluid samples from a child with CNS disease. J Clin Microbiol. 2002;40:4797–4979
15. Ramig RF. Pathogenesis of intestinal and systemic rotavirus infection. J Virol. 2004;78:10213–1022
16. Chiappini E, Azzari C, Moriondo M, Galli L, de Martino M. Viraemia is a common finding in immunocompetent children with rotavirus infection. J Med Virol. 2005;76:265–267
17. Vesikari T, Matson DO, Dennehy P, et al. Safety and efficacy of a pentavalent human- bovine (WC3) reassortant rotavirus vaccine. N Engl J Med. 2006;354:23–33
18. Block S, Vesikari T, Goveia M, et al. Efficacy, immunogenicity, and safety of a polyvalent rotavirus vaccine (RotaTeq) at expiry potency in healthy infants. Paper presented at: the 39th National Immunization Conference; Washington, DC; March 21–25, 2005